كاپنا

دينام( Alternator) يا ژنراتور، توليدكننده برق است كه وظيفه شارژ باتري خودرو را برعهده دارد و در صورت خرابي آن، باتري ماشين در مدت كوتاهي تخليه خواهد شد. در واقع وظيفه باطري ماشين تنها تهيه برق در هنگام استارت زدن يا روشن نبودن ماشين شماست و برق رساني به نقاط مختلف قطعات برقي ماشين در حين روشن بودن ، توسط دينام انجام مي شود.

از آنجائيكه دينام (قطعه اي استوانه اي با بدنه آلومينيومي و معمولا در كنار موتور زير پمپ هيدروليك ) توسط يك تسمه شياري در مدار چرخش موتور قرار ميگيرد، همواره بايد اين تسمه در فواصل منظم بازديد شود تا از اره شدن آن به طور ناگهاني و در نتيجه خالي شدن شارژ باطري جلوگيري كرد.

يكي از معايب دينام هاي جريان مستقيم اين است كه اين دينام ها در دورهاي پائين موتور قادر به شارژ باطري نمي باشند امروزه مصرف كننده هاي برقي در خودرو زياد شده است ترافيك شهرها باعث مي شود كه موتور يك اتومبيل مدتها در جا كار كند و در اين حالت دور دينام پايين است با اين شرايط دينام جريان مستقيم نمي تواند جوابگوي شارژ باطري باشد. در نتيجه دينامهاي جريان مستقيم از رده خارج شده و از دينام هاي آلترناتور استفاده مي شود اساس كار دينامهاي آلترناتور مانند دينامهاي جريان مستقيم است. در دينامهاي الترناتور نيز بر اثر قطع خطوط قواي مغناطيسي جريان القائي بوجود مي ايد ولي با اين تفاوت كه در دينامهاي جريان مستقيم اهن رباها به بدنه دينام پيچ و ثابت شده بود و سيم پيچهاي توليد جريان داخل حوزه مغناطيسي حركت مي كردند در دينامهاي الترناتور اهن ربا دوار است و سيم پيچهاي توليد جريان ثابت مي باشند اهن رباي دوار را روتور و سيم پيچ ثابت را استاتور مي گويند

اجزاي تشكيل دهنده قطعه دينام خودرو :

-مجموعه اي ثابت از سيم پيچ كه آن را استاتور مي نامند

-يك سيم پيچ الكتريكي متحرك كه آن را روتور مي نامند

-آفتامات دينام (رگلاتور )

-يك سو كننده ولتاژ (ديود)

-تعدادي جاروبك جهت حفظ نمودن ارتباط الكتريكي با موتور

موارد بيان شده در بالا همگي در يك پوشش آلومينومي مستقر گرديده اند . البته قرقره از اين قاعده مستثنا است.

۱.استاتور

استاتور يا بالشتك يكي از قطعات اصلي دينام است كه از هسته و سيم پيچ تشكيل شده است. هسته استاتور داراي چندين لايه مي باشد كه از حلقه هاي شيار دار نازك آهني همراه با عايق مخصوص ساخته شده است. معمولا تعدادي از حلقه هاي آهني مخصوص استاتور كه داراي لايه بسيار نازكي از عايق مخصوص هستند به وسيله پرچ يا خار مخصوص روي هم سوار شده و هسته اصلي استاتور يا بالشتك دينام را تشكيل ميدهند. استاتور دينام داراي سيم پيچي مركب است كه متشكل از چندين دسته يا حلقه سيم پيچ ميباشد كه لابلاي شيارهاي مخصوص هسته استاتور قرار ميگيرند. تعداد دسته هاي سيم پيچ ، قطر و نوع سيم و تعداد دور سيم پيچي در هر دسته يا حلقه از سيم پيچي استاتور در دينامهاي مختلف بسيار متفاوت و تعيين كننده است. دسته هاي سيم پيچ معمولا در سه يا چهار نقطه به هم متصل ميشوند كه به آن سربندي ميگويند.

استاتور در محيط خارجي دينام قرار ميگيرد و با چرخش روتور در مركز استاتور، عبور خطوط مغناطيسي آرميچر از بين سيم پيچ هاي استاتور باعث به حركت در آمدن الكترون در سيم پيچ ها و اختلاف پتانسيل الكتريكي بين نقاط اتصال سيم پيچها كه خروجي استاتور هستند ميشود. جريان الكتريكي توليد شده در استاتور كه به شكل اختلاف فاز بين اتصالات خروجي استاتور وجود دارد متناوب است كه فركانس آن به دور آرميچر بستگي دارد. براي شارژ باطري اتومبيل و مصرف مدارات الكتريكي و الكترونيكي اتومبيل جريان DC يا مستقيم با ولتاژ ثابت مورد نياز است، از اين رو خروجي استاتور وارد بخش يكسو كننده و تثبيت كننده دينام ميشود.

۲. آرميچر (روتور)

آرميچر يا روتور قطعه مغناطيسي مركزي دينام است كه از يك محور يا شفت اصلي فولادي و پوسته پنجه اي شكل آهني ساخته شده است و در مركز استاتور حول محور خود ميچرخد. آرميچر معمولا داراي يك دسته سيم پيچ است كه بطور منظم بدور محور اصلي آرميچر بر روي يك قالب نازك پلاستيكي يا كائوچويي پيچيده شده است. سيم پيچي آرميچر معمولا داراي دو سر است كه از لاي دسته سيم پيچ و پوسته بيرون آمده و به حلقه هاي مسي كه كلكتور نام دارد متصل ميشود.

دور سيم پيچ آرميچر را هسته اي آهني دو يا چند تكه فرا گرفته كه به شكل قطعات V شكل در كنار هم قرار گرفته اند. وظيفه آرميچر توليد نيروي مغناطيسي دينام است. نيروي مغناطيسي آرميچر بوسيله حركت جريان الكتريكي باطري اتومبيل در سيم پيچ آرميچر توليد ميشود، چرخش آرميچر باعث عبور خطوط مغناطيسي آرميچر در سيم پيچ هاي استاتور يا همان بالشتك دينام شده و جريان الكتريكي را در سيم پيچ هاي بالشتك به حركت در مي آورد. بنابر اين ميتوان گفت توان الكتريكي توليد شده در استاتور تا حد زيادي به مقدار نيروي مغناطيسي آرميچر وابسته است، به همين خاطر يك رگلاتور الكتريكي كه به آن آفتامات نيز ميگويند دائما جريان الكتريكي ورودي آرميچر را كنترل ميكند تا ولتاژ و جريان خروجي استاتور را در حد معيني نگاه دارد.

3.آفتامات دينام (رگلاتور )

رگلاتور در دينام آفتامات نيز ناميده مي شود .وظيفه آن در دينام كنترل جريان الكتريكي ورودي آرميچر است . از آنجا كه مقدار توان الكتريكي توليد شده در استاتور به نيروي مغناطيسي آرميچر وابسته است، آفتامات با كنترل جريان ورودي آرميچر بطور مستقيم بر توان خروجي دينام تاثير ميگذارد . به اين ترتيب آفتامات دينام همواره بر توان الكتريكي خروجي دينام نظارت دارد.

۴. واحد يكسوساز ( ديود دينام)

واحد يكسوساز دينام كه تعميركاران به آن ديود دينام نيز مي گويند، يكي از قطعات دينام است. جريان الكتريكي توليد شده در استاتور دينام بصورت چندين فاز متناوب يا AC است كه به دليل تغيير دور موتور داراي فركانس۰ي متغيير است.

جريان خروجي متناوب استاتور وارد ديود هاي واحد يكسوساز شده و به جريان DC تبديل ميشود . معمولا از چند پل ديودي براي يكسوسازي جريان استفاده ميشود كه تعداد ديودهاي آن به تعداد خروجي هاي استاتور بستگي دارد ‌. ديودهاي تشكيل دهنده واحد يكسوساز بدليل عبور دادن جريان بالا حرارت زيادي توليد كرده و به همين خاطر بر روي صفحات خنك كننده آلومينيومي نصب ميشوند كه به آنها هيت سينك مي‌گويند. تعداد ديودهاي واحد يكسوساز در اتومبيل هاي مختلف قديمي و جديد بسيار متفاوت است كه حداقل از يك پل ديودي با چهار ديود تشكيل شده است .

عوامل خرابي دينام خودرو

با توجه به اين كه دينام توسط يك تسمه به مدار چرخش موتور متصل مي شود بايد به طور منظم مورد بازديد قرار گيرد و در صورت وجود پارگي در تسمه فورا يك تسمه جديد جايگزين آن شود. همچنين در فصول گرم سال به دليل روشن بودن مداوم كولر خودرو فشار بيشتري به دينام وارد مي شود و احتمال خرابي آن نيز افزايش مي يابد. اما به طور كلي مهمترين عوامل خرابي دينام خودرو به شرح زير هستند:

تمام شدن زغال دينام كه با تعويض زغال ها مجددا مي توان از دينام استفاده كرد.

سوختن سيم پيچ هاي داخلي دينام كه گاهي با تعويض آنها باز هم دينام به كار خواهد افتاد

خرابي آفتامات دينام كه وظيفه تنظيم برق دينام را بر عهده دارد و موجب از كار افتادن دينام مي شود

چراغ دينام (چراغ باطري)

چراغ دينام كه معمولا در پنل نشانگرهاي اتومبيل قرار دارد چراغي است كه شارژ يا عدم شارژ باطري را نشان ميدهد به همين خاطر به آن چراغ باطري نيز مي‌گويند. خاموش بودن چراغ دينام به معني كاركرد صحيح دينام و توليد نيروي الكتريكي و روشن بودن آن به معني عدم توليد نيروي الكتريكي در دينام مي‌باشد.

در اغلب دينامها كه داراي استاتور با خروجي بيشتر از دو سر مي‌باشند از چند ديود براي فرمان به چراغ دينام استفاده ميشود. قطب منفي كه در اتومبيل به بدنه اتصال دارد بعد از عبور از آرميچر وارد پل ديودي شده و بوسيله يك يا چند ديود به خروجي چراغ دينام متصل ميشود و در حالت ثابت بودن دينام خروجي منفي دارد . چراغ دينام از سمت ديگر به جريان مثبت خروجي سوييچ اتومبيل متصل ميشود، به همين خاطر با باز شدن سوييچ اتومبيل چراغ دينام روشن ميشود. پس از استارت و روشن شدن موتور اتومبيل با چرخش آرميچر و توليد نيروي الكتريكي اختلاف پتانسيل ايجاد شده در ديودها باعث مثبت شدن خروجي چراغ دينام و در نتيجه خاموش شدن آن مي گردد.

براي تعويض باتري ماشين به بزرگترين سايت فروش باطري ماشين مراجعه كنيد.

دينام( Alternator) يا ژنراتور، توليدكننده برق است كه وظيفه شارژ باتري خودرو را برعهده دارد و در صورت خرابي آن، باتري ماشين در مدت كوتاهي تخليه خواهد شد. در واقع وظيفه باطري ماشين تنها تهيه برق در هنگام استارت زدن يا روشن نبودن ماشين شماست و برق رساني به نقاط مختلف قطعات برقي ماشين در حين روشن بودن ، توسط دينام انجام مي شود.

از آنجائيكه دينام (قطعه اي استوانه اي با بدنه آلومينيومي و معمولا در كنار موتور زير پمپ هيدروليك ) توسط يك تسمه شياري در مدار چرخش موتور قرار ميگيرد، همواره بايد اين تسمه در فواصل منظم بازديد شود تا از اره شدن آن به طور ناگهاني و در نتيجه خالي شدن شارژ باطري جلوگيري كرد.

يكي از معايب دينام هاي جريان مستقيم اين است كه اين دينام ها در دورهاي پائين موتور قادر به شارژ باطري نمي باشند امروزه مصرف كننده هاي برقي در خودرو زياد شده است ترافيك شهرها باعث مي شود كه موتور يك اتومبيل مدتها در جا كار كند و در اين حالت دور دينام پايين است با اين شرايط دينام جريان مستقيم نمي تواند جوابگوي شارژ باطري باشد. در نتيجه دينامهاي جريان مستقيم از رده خارج شده و از دينام هاي آلترناتور استفاده مي شود اساس كار دينامهاي آلترناتور مانند دينامهاي جريان مستقيم است. در دينامهاي الترناتور نيز بر اثر قطع خطوط قواي مغناطيسي جريان القائي بوجود مي ايد ولي با اين تفاوت كه در دينامهاي جريان مستقيم اهن رباها به بدنه دينام پيچ و ثابت شده بود و سيم پيچهاي توليد جريان داخل حوزه مغناطيسي حركت مي كردند در دينامهاي الترناتور اهن ربا دوار است و سيم پيچهاي توليد جريان ثابت مي باشند اهن رباي دوار را روتور و سيم پيچ ثابت را استاتور مي گويند

اجزاي تشكيل دهنده قطعه دينام خودرو :

-مجموعه اي ثابت از سيم پيچ كه آن را استاتور مي نامند

-يك سيم پيچ الكتريكي متحرك كه آن را روتور مي نامند

-آفتامات دينام (رگلاتور )

-يك سو كننده ولتاژ (ديود)

-تعدادي جاروبك جهت حفظ نمودن ارتباط الكتريكي با موتور

موارد بيان شده در بالا همگي در يك پوشش آلومينومي مستقر گرديده اند . البته قرقره از اين قاعده مستثنا است.

۱.استاتور

استاتور يا بالشتك يكي از قطعات اصلي دينام است كه از هسته و سيم پيچ تشكيل شده است. هسته استاتور داراي چندين لايه مي باشد كه از حلقه هاي شيار دار نازك آهني همراه با عايق مخصوص ساخته شده است. معمولا تعدادي از حلقه هاي آهني مخصوص استاتور كه داراي لايه بسيار نازكي از عايق مخصوص هستند به وسيله پرچ يا خار مخصوص روي هم سوار شده و هسته اصلي استاتور يا بالشتك دينام را تشكيل ميدهند. استاتور دينام داراي سيم پيچي مركب است كه متشكل از چندين دسته يا حلقه سيم پيچ ميباشد كه لابلاي شيارهاي مخصوص هسته استاتور قرار ميگيرند. تعداد دسته هاي سيم پيچ ، قطر و نوع سيم و تعداد دور سيم پيچي در هر دسته يا حلقه از سيم پيچي استاتور در دينامهاي مختلف بسيار متفاوت و تعيين كننده است. دسته هاي سيم پيچ معمولا در سه يا چهار نقطه به هم متصل ميشوند كه به آن سربندي ميگويند.

استاتور در محيط خارجي دينام قرار ميگيرد و با چرخش روتور در مركز استاتور، عبور خطوط مغناطيسي آرميچر از بين سيم پيچ هاي استاتور باعث به حركت در آمدن الكترون در سيم پيچ ها و اختلاف پتانسيل الكتريكي بين نقاط اتصال سيم پيچها كه خروجي استاتور هستند ميشود. جريان الكتريكي توليد شده در استاتور كه به شكل اختلاف فاز بين اتصالات خروجي استاتور وجود دارد متناوب است كه فركانس آن به دور آرميچر بستگي دارد. براي شارژ باطري اتومبيل و مصرف مدارات الكتريكي و الكترونيكي اتومبيل جريان DC يا مستقيم با ولتاژ ثابت مورد نياز است، از اين رو خروجي استاتور وارد بخش يكسو كننده و تثبيت كننده دينام ميشود.

۲. آرميچر (روتور)

آرميچر يا روتور قطعه مغناطيسي مركزي دينام است كه از يك محور يا شفت اصلي فولادي و پوسته پنجه اي شكل آهني ساخته شده است و در مركز استاتور حول محور خود ميچرخد. آرميچر معمولا داراي يك دسته سيم پيچ است كه بطور منظم بدور محور اصلي آرميچر بر روي يك قالب نازك پلاستيكي يا كائوچويي پيچيده شده است. سيم پيچي آرميچر معمولا داراي دو سر است كه از لاي دسته سيم پيچ و پوسته بيرون آمده و به حلقه هاي مسي كه كلكتور نام دارد متصل ميشود.

دور سيم پيچ آرميچر را هسته اي آهني دو يا چند تكه فرا گرفته كه به شكل قطعات V شكل در كنار هم قرار گرفته اند. وظيفه آرميچر توليد نيروي مغناطيسي دينام است. نيروي مغناطيسي آرميچر بوسيله حركت جريان الكتريكي باطري اتومبيل در سيم پيچ آرميچر توليد ميشود، چرخش آرميچر باعث عبور خطوط مغناطيسي آرميچر در سيم پيچ هاي استاتور يا همان بالشتك دينام شده و جريان الكتريكي را در سيم پيچ هاي بالشتك به حركت در مي آورد. بنابر اين ميتوان گفت توان الكتريكي توليد شده در استاتور تا حد زيادي به مقدار نيروي مغناطيسي آرميچر وابسته است، به همين خاطر يك رگلاتور الكتريكي كه به آن آفتامات نيز ميگويند دائما جريان الكتريكي ورودي آرميچر را كنترل ميكند تا ولتاژ و جريان خروجي استاتور را در حد معيني نگاه دارد.

3.آفتامات دينام (رگلاتور )

رگلاتور در دينام آفتامات نيز ناميده مي شود .وظيفه آن در دينام كنترل جريان الكتريكي ورودي آرميچر است . از آنجا كه مقدار توان الكتريكي توليد شده در استاتور به نيروي مغناطيسي آرميچر وابسته است، آفتامات با كنترل جريان ورودي آرميچر بطور مستقيم بر توان خروجي دينام تاثير ميگذارد . به اين ترتيب آفتامات دينام همواره بر توان الكتريكي خروجي دينام نظارت دارد.

۴. واحد يكسوساز ( ديود دينام)

واحد يكسوساز دينام كه تعميركاران به آن ديود دينام نيز مي گويند، يكي از قطعات دينام است. جريان الكتريكي توليد شده در استاتور دينام بصورت چندين فاز متناوب يا AC است كه به دليل تغيير دور موتور داراي فركانس۰ي متغيير است.

جريان خروجي متناوب استاتور وارد ديود هاي واحد يكسوساز شده و به جريان DC تبديل ميشود . معمولا از چند پل ديودي براي يكسوسازي جريان استفاده ميشود كه تعداد ديودهاي آن به تعداد خروجي هاي استاتور بستگي دارد ‌. ديودهاي تشكيل دهنده واحد يكسوساز بدليل عبور دادن جريان بالا حرارت زيادي توليد كرده و به همين خاطر بر روي صفحات خنك كننده آلومينيومي نصب ميشوند كه به آنها هيت سينك مي‌گويند. تعداد ديودهاي واحد يكسوساز در اتومبيل هاي مختلف قديمي و جديد بسيار متفاوت است كه حداقل از يك پل ديودي با چهار ديود تشكيل شده است .

عوامل خرابي دينام خودرو

با توجه به اين كه دينام توسط يك تسمه به مدار چرخش موتور متصل مي شود بايد به طور منظم مورد بازديد قرار گيرد و در صورت وجود پارگي در تسمه فورا يك تسمه جديد جايگزين آن شود. همچنين در فصول گرم سال به دليل روشن بودن مداوم كولر خودرو فشار بيشتري به دينام وارد مي شود و احتمال خرابي آن نيز افزايش مي يابد. اما به طور كلي مهمترين عوامل خرابي دينام خودرو به شرح زير هستند:

تمام شدن زغال دينام كه با تعويض زغال ها مجددا مي توان از دينام استفاده كرد.

سوختن سيم پيچ هاي داخلي دينام كه گاهي با تعويض آنها باز هم دينام به كار خواهد افتاد

خرابي آفتامات دينام كه وظيفه تنظيم برق دينام را بر عهده دارد و موجب از كار افتادن دينام مي شود

چراغ دينام (چراغ باطري)

چراغ دينام كه معمولا در پنل نشانگرهاي اتومبيل قرار دارد چراغي است كه شارژ يا عدم شارژ باطري را نشان ميدهد به همين خاطر به آن چراغ باطري نيز مي‌گويند. خاموش بودن چراغ دينام به معني كاركرد صحيح دينام و توليد نيروي الكتريكي و روشن بودن آن به معني عدم توليد نيروي الكتريكي در دينام مي‌باشد.

در اغلب دينامها كه داراي استاتور با خروجي بيشتر از دو سر مي‌باشند از چند ديود براي فرمان به چراغ دينام استفاده ميشود. قطب منفي كه در اتومبيل به بدنه اتصال دارد بعد از عبور از آرميچر وارد پل ديودي شده و بوسيله يك يا چند ديود به خروجي چراغ دينام متصل ميشود و در حالت ثابت بودن دينام خروجي منفي دارد . چراغ دينام از سمت ديگر به جريان مثبت خروجي سوييچ اتومبيل متصل ميشود، به همين خاطر با باز شدن سوييچ اتومبيل چراغ دينام روشن ميشود. پس از استارت و روشن شدن موتور اتومبيل با چرخش آرميچر و توليد نيروي الكتريكي اختلاف پتانسيل ايجاد شده در ديودها باعث مثبت شدن خروجي چراغ دينام و در نتيجه خاموش شدن آن مي گردد.

براي تعويض باتري ماشين به بزرگترين سايت فروش باطري ماشين مراجعه كنيد.